กายคือสิ่งปฏิกูล(แต่)เป็นแดนเกิดของปัญญา

มีนายคนหนึ่งถูกโจร ๕ คนไล่ฆ่า เขาจึงหนีโจรมาถึงริมตลิ่ง บังเอิญมีศพเน่าพองอืดลอยน้ำมา เขาจึงกระโจน ขึ้นขี่ศพ ใช้ทั้งมือและเท้าพุ้ยน้ำดันศพให้ลอยข้ามฟากพ้นไปจากโจร หรือพ้นจากวัฏฏสงสารไปสู่อีกฝั่งนิพพาน

โจรทั้งห้า ได้แก่นก ๕ ตัวที่บินไล่หลังตามกันอยู่ในวงกลม แสดงว่าเป็นตัวทุกข์คืออุปาทานขันธ์ทั้ง ๕ เพราะหลงยึดถือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ รวมเป็นกลุ่มขันธ์ ๕ ที่ประกอบด้วยอุปทานยึดครอง นกบินไล่ตามกันอยู่ไม่ออกจากวงกลมจึงเป็นความทุกข์ไม่มีที่สิ้นสุด

ร่างกายเปรียบด้วยศพเน่าเป็นปฏิกูลอยู่โดยธรรมชาติ ต้องอาบ ต้องล้าง ต้องทำความสะอาดจึงถูกเปรียบเทียบด้วยซากศพ แต่ซากศพนั้นแม้ไม่ใช่ของมีค่า ถ้าเราอาศัยซากศพเน่าเหม็นนี้ให้ถูกต้องแล้ว จะเอาตัวรอดหนีจากความทุกข์ไปสู่นิพพานได้ความสำคัญที่ต้องนึกถึงเกี่ยวกับร่างกาย คืออย่าไปบำรุงบำเรอมันให้มากมายนัก หรือในทางตรงกันข้ามอย่าไปทรมานมันจนเกินไป แต่ต้องปฏิบัติให้พอดีพอเหมาะกับที่มันเป็นปฏิกูล แล้วรีบใช้อาศัยเป็นเครื่องมือข้ามฟากหนีพ้นความทุกข์ไปสู่นิพพานให้ได้

ภาพคนถือดอกบัวในท่าต่าง ๆ ทั้งฤาษี เด็ก ชาวบ้าน หรือภิกษุนั่งมีดอกบัวข้าง ๆ หมายความว่า คนเหล่านี้มีปัญญา ดอกบัวเป็นเครื่องหมายของปัญญา ผู้ถือดอกบัวในมือแสดงว่าเขามีปัญญาถ้าทำให้ถูกวิธีแล้วก็บรรลุมรรคผลได้

ภาพดอกบัวใหญ่มีบุรุษผู้เข้มแข็งถือพระขรรค์และจักรอยู่กลางดอกบัว แสดงว่าปัญญาเกิดจากกายอันเป็นสิ่งปฏิกูลนั้น เปรียบเหมือนโคลนที่เน่าเหม็นเป็นที่เกิดของดอกบัวที่งดงาม จักรและพระขรรค์เปรียบได้กับปัญญาเพื่อใช้ตัดกิเลสอันเป็นต้นเหตุแห่งทุกข์

ภาพเด็กตัวเล็กๆ ที่ลอยเข้ามาหาผู้ถืออาวุธนั้น หมายถึง ความโง่ ความหลง ความมืดบอด ซึ่งเรียกว่า “อันธการ” อันธการนี้จะต้องตัดเสียด้วยปัญญา ในที่นี้แสดงให้เห็นว่าการจะทำลายกิเลส ความโง่หลงนั้น จำเป็นต้องมองเห็นกิเลสอันเป็นต้นเหตุของความทุกข์เสียก่อน มิฉะนั้นก็ไม่ทราบว่าจะตัดตรงไหนจึงจะเกิดผลตามความประสงค์ ดังนั้นจำเป็นต้องสอดส่องมองให้เห็นตัว “อันธการ” คือ ความโง่หลง ความผิดพลาดของตนเอง ซึ่งมาจากเล่ห์เหลี่ยม “ตัวกู ของกู” ที่มีการเกิดขึ้นแล้วก็มีความทุกข์ตามมา มองเห็นให้ถูกต้องจึงมีปัญญาสามารถทำลายอันธการนั้นได้ ทุกข์จึงจะดับไป

****ที่สวนโมกข์กรุงเทพมีภาพปริศนาธรรมเพื่อการเรียนรู้ธรรมะอย่างเพลิดเพลินติดตั้งอยู่มากมาย ตามความมุ่งหมายของท่านพุทธทาส เพื่อให้เป็น "โรงมรสพทางวิญญาณ" ท่านที่สนใจแวะชมกันชัด ๆ ใกล้ ๆ เรามีกลุ่มอาสาสมัคร "เพลินธรรมนำชม" เป็นไกด์พาท่านชมภาพพร้อมอธิบาย ทุกวันเสาร์ อาทิตย์ มีสองรอบ คือ เวลา 10.00 และ 13.00 น. ขอเชิญแวะชมกันได้....